Vroeger was ik er dol op. Een witte boterham met extra veel boter en dan vooral heel veel hagelslag. Pure of de twinkelvariant. En alles wat naast de boterham viel, probeerde ik met een vinger op te pakken en te eten. Het viel me op dat alleen Venz de naam ‘hagelslag’ gebruikt en alle andere merken alleen hagel. Waarom vroeg ik mij af. En toen ook nog een oud collega riep dat ik hier een keer over hagelslag moest gaan schrijven, was de keuze voor deze blogpost snel gemaakt. Hagelslag dus.
Ik dacht dat de enige claimer van deze titel mij wel kon vertellen hoe zij hun hagelslag ‘ontdekt’ hadden. Maar wat blijkt, zélfs Venz weet niet precies hoe deze boterhambelegger ontstaan is. Wel wordt gezegd dat dit zoete beleg binnen de fabriek van De Vries en Zonen (Vries EN Zonen = Venz) in Amsterdam ontstaan is. Waardoor ook gelijk geclaimd wordt dat hagelslag daarmee een Amsterdamse uitvinding is.
Toch geeft Venz zelf aan niet te weten waar de hagelslag écht bedacht is, maar dat zoon Gerard wel de eerste was die een recept zoals wij dat nu kennen, vastlegde en het op grote schaal wist te produceren in een nieuwe fabriek in Gelderland rond 1936. Toch is dat ook vreemd aangezien er advertenties van Venz chocolade hagelkorrels gevonden zijn daterend uit 1930. Dus voordat volgens eigen zeggen de hagelslagproductie startte.
Gelukkig is er altijd nog de etymologiebank die zich vaak verdiept in dit soort geheimen. En wat blijkt? Een Rotterdamse groothandel, D.S. Zijlstra & Co adverteerden al in 1911 met de naam hagelslag. Ook twee jaar later was er nog een bedrijf dat reclame maakte voor De Jong’s hagelslag-chocolade ‘een nieuwe chocolade voor de boterham’. Now I’m confused!
Is hagelslag zoals we ‘m nu kennen dan wel de hagelslag die ze in 1911 kenden? Letterlijk vertaald betekent hagelslag ‘het slaan van hagel’ zoals we dat kennen als de hagel bij een pittige onweersbui uit de lucht neerdondert op aarde. Het zou kunnen dat de hagelslag zijn naam ontleend aan het feit dat het vroeger vaak gemaakt werd van (wit) suiker of anijssuikerstrooisel. Net zo wit als échte hagel dus. Zouden ze dan echt de naam aangehouden hebben toen de anijsvariant vervangen werd door chocolade…?
Heb jij nog aanvullingen op dit verhaal? Of heb je zelf een gerecht waarvan je de oorsprong zou willen weten? Laat het ons hieronder weten.
Volg ons ook op Facebook. Dan krijg je alle updates direct.
